Dlaczego pies drapie uszy i kiedy warto się tym zaniepokoić?

Drapanie i trzepanie uszami u psa to reakcja na dyskomfort lub świąd w obrębie kanału słuchowego lub głowy [1]. Najczęstsze przyczyny tego zachowania to alergie pokarmowe i środowiskowe, infekcje bakteryjne i grzybicze, pasożyty, obecność ciał obcych oraz zapalenie ucha. Choć czasami drapanie może być naturalną reakcją na drobne podrażnienia, intensywne i częste drapanie wymaga uwagi właściciela i konsultacji z lekarzem weterynarii.

Główne przyczyny drapania uszu u psów

Mechanizm drapania ucha u psa jest reakcją na podrażnienie receptorów czuciowych w obrębie kanału słuchowego [1]. Uszy psów są wyposażone w liczne receptory nerwowe, które reagują na różnorodne bodźce mechaniczne, chemiczne i zakaźne. Uszy psa są bardzo wrażliwe i dobrze unerwione, co sprawia, że nawet drobne podrażnienia wywołują wyraźną reakcję w postaci drapania lub potrząsania głową [1].

Przyczyną drapania mogą być mechaniczne czynniki drażniące, takie jak kropla wody, kurz czy pyłek, ale również poważniejsze problemy zdrowotne [1]. Swędzenie i drapanie uszu to najczęstszy objaw problemów w obrębie ucha u psa, dlatego warto dokładnie obserwować zachowanie swojego pupila.

Alergie jako przyczyna świądu uszu

Drapanie uszu może być objawem atopowego zapalenia skóry (atopii), czyli alergii środowiskowej, szczególnie u ras predysponowanych, takich jak labradory, golden retrievery, boksery czy westie [3]. Alergie środowiskowe mogą być wywoływane przez pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, pleśnie czy inne alergeny obecne w otoczeniu psa.

Alergie pokarmowe i atopowe wywołują stan zapalny skóry ucha, który osłabia barierę ochronną i ułatwia rozwój wtórnych infekcji bakteryjnych lub grzybiczych [2][3]. Stan zapalny powoduje zaczerwienienie, obrzęk i intensywny świąd, co skłania psa do ciągłego drapania i trzepania uszami.

Reakcje alergiczne mogą mieć charakter sezonowy lub całoroczny, w zależności od rodzaju alergenu. Psy z alergią pokarmową często wykazują również inne objawy, takie jak problemy trawienne czy zmiany skórne na innych częściach ciała.

Infekcje bakteryjne i grzybicze

Zapalenie ucha zewnętrznego to stan zapalny kanału słuchowego, który może być wywołany przez infekcję, alergię lub uraz. Objawia się bólem, świądem, zaczerwienieniem i niekiedy wyciekiem ropnym. Infekcje bakteryjne często rozwijają się jako wtórne powikłanie innych problemów, takich jak alergie czy mechaniczne uszkodzenia.

Infekcje grzybicze, szczególnie wywołane przez drożdżaki, rozwijają się w wilgotnym środowisku kanału słuchowego. Psy z długimi, zwisającymi uszami lub lubiące wodę (np. pływanie) są bardziej narażone na zapalenie zewnętrznego kanału słuchowego, które objawia się świądem i drapaniem uszu [2].

U psów z długimi, zwisającymi uszami częściej dochodzi do zatrzymania wilgoci i rozwoju zapalenia ucha [2][3]. Ograniczona wentylacja kanału słuchowego sprzyja rozwojowi mikroorganizmów chorobotwórczych, co prowadzi do powstawania stanów zapalnych.

Pasożyty zewnętrzne

Pasożyty, takie jak pchły i roztocza uszne, wywołują silny świąd poprzez wydzielanie substancji drażniących i zapalnych [3]. Roztocza uszne, w tym świerzbowiec, są szczególnie problematyczne, ponieważ żerują w kanale słuchowym, powodując intensywny świąd i stan zapalny.

Roztocza uszne, np. świerzbowiec, mogą również powodować stan zapalny i uszkodzenie skóry ucha [3]. Te mikroskopijne pasożyty przemieszczają się po powierzchni skóry, pozostawiając za sobą ślad podrażnienia i mikrouszkodzeń. Ich obecność często można rozpoznać po charakterystycznym ciemnobrązowym nalecie w uchu przypominającym fusy od kawy.

Pchły mogą również powodować drapanie uszu, szczególnie gdy gromadzą się w okolicach głowy i szyi. Ukąszenia pcheł wywołują reakcję alergiczną u wrażliwych psów, co dodatkowo nasila świąd i potrzebę drapania.

Ciała obce w uchu

Obecność ciał obcych w uchu (np. nasiona traw) mechanicznie drażni ucho, co wywołuje trzepanie głową i drapanie [3]. Nasiona traw, szczególnie te z ostrzami, mogą przedostać się głęboko do kanału słuchowego, powodując nie tylko dyskomfort, ale również ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej.

Obecność ciał obcych może prowadzić do uszkodzeń przewodu słuchowego [3]. Próby samodzielnego usunięcia ciała obcego przez właściciela są niebezpieczne i mogą doprowadzić do wepchnięcia go głębiej lub uszkodzenia delikatnych struktur ucha.

Inne ciała obce, które mogą dostać się do ucha psa, to między innymi fragmenty zabawek, kawałki bawełny, małe owady czy resztki jedzenia. Każde z nich wymaga profesjonalnego usunięcia przez lekarza weterynarii.

Kiedy drapanie jest normalne

Pies może trzepać uszami również po kąpieli, co jest normalną reakcją na obecność wody w uszach. Takie zachowanie jest naturalnym odruchem mającym na celu pozbycie się nadmiaru wilgoci z kanału słuchowego. Podobnie, okazjonalne drapanie ucha w reakcji na drobne podrażnienia, takie jak owad czy źdźbło trawy, jest zjawiskiem normalnym.

Krótkotrwałe drapanie po kontakcie z pyłem, pyłkami czy innymi czynnikami środowiskowymi również nie powinno budzić niepokoju. Drapanie i trzepanie uszami są zarówno mechanizmem obronnym, jak i wyrazem dyskomfortu, mającym na celu pozbycie się czynnika drażniącego.

Ważne jest jednak, aby odróżnić naturalne, okazjonalne drapanie od zachowań świadczących o problemach zdrowotnych. Normalny odruch powinien być krótkotrwały i nie powinien pozostawiać śladów uszkodzeń na skórze.

Sygnały alarmowe wymagające interwencji

Konieczność wizyty u lekarza weterynarii pojawia się, gdy drapanie i trzepanie jest intensywne, częste i towarzyszy mu zaczerwienienie, wydzielina lub nieprzyjemny zapach z ucha. Te objawy wskazują na rozwój stanu zapalnego lub infekcji, które wymagają profesjonalnej diagnostyki i leczenia.

Drapanie może prowadzić do uszkodzeń skóry, tworzenia się ran i wtórnych zakażeń, co wymaga szybkiej interwencji weterynaryjnej. Intensywne drapanie często skutkuje powstaniem zadrapań, otarć czy nawet głębszych ran, które mogą stać się bramą wejścia dla bakterii i grzybów.

Inne niepokojące objawy to: pochylanie głowy na jedną stronę, utrata równowagi, widoczna bolesność podczas dotykania ucha, obecność krwi w wydzielinie usznej, czy zmiany w zachowaniu psa, takie jak apatia czy utrata apetytu. Nagłe pojawienie się intensywnego drapania po spacerze może wskazywać na dostanie się ciała obcego do ucha.

Konsekwencje nieleczonego drapania

Zaniedbanie problemu drapania uszu może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Ciągłe mechaniczne uszkadzanie skóry przez drapanie tworzy otwarte rany, które są idealnymi miejscami do rozwoju infekcji bakteryjnych. Te wtórne zakażenia mogą być znacznie trudniejsze do wyleczenia niż pierwotna przyczyna świądu.

Przewlekłe stany zapalne ucha mogą prowadzić do trwałych zmian strukturalnych, takich jak pogrubienie ścian kanału słuchowego, co dodatkowo utrudnia wentylację i sprzyja nawrotom infekcji. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia błony bębenkowej i problemów ze słuchem.

Intensywne trzepanie głową może również skutkować powstaniem otohematomy, czyli krwiaka na małżowinie usznej, który wymaga chirurgicznego leczenia. Dodatkowo, przewlekły stres związany z dyskomfortem może wpływać na ogólne samopoczucie i jakość życia zwierzęcia.

Profilaktyka problemów usznych

Regularna higiena uszu jest kluczowa w zapobieganiu problemom usznym u psów. Delikatne czyszczenie zewnętrznej części ucha za pomocą specjalnych preparatów przeznaczonych dla psów pomaga usunąć nadmiar woskowiny i zapobiec gromadzeniu się zanieczyszczeń.

Szczególną uwagę należy zwrócić na psy ras predysponowanych do problemów usznych. Regularne kontrole weterynaryjne pozwalają na wczesne wykrycie i leczenie problemów, zanim rozwiną się w poważne schorzenia.

Unikanie kontaktu z znanymi alergenami, odpowiednia dieta i dbanie o ogólny stan zdrowia psa również przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka rozwoju problemów usznych. Po kąpieli czy pływaniu warto delikatnie osuszyć uszy psa, aby zapobiec gromadzeniu się wilgoci.

Właściciele psów powinni regularnie obserwować zachowanie swoich pupili i zwracać uwagę na wszelkie zmiany w częstotliwości czy intensywności drapania uszu. Wczesna interwencja znacznie zwiększa szanse na szybkie i skuteczne wyleczenie, minimalizując ryzyko powikłań i dyskomfort zwierzęcia.

Źródła:

[1] https://www.perfect-fit.pl/pies-wskazowki/ruch/dlaczego-pies-trzepie-uszami

[2] https://psibufet.pl/blog/pies-sie-drapie

[3] https://www.hillspet.pl/dog-care/healthcare/reasons-your-dog-has-itchy-ears