Koprofagia, czyli zjadanie przez psa własnych lub cudzych odchodów, to zachowanie budzące niepokój opiekunów. Już na początku należy zaznaczyć, że zjawisko to ma swoje naturalne uzasadnienie, ale czasami bywa sygnałem zaburzeń zdrowotnych lub behawioralnych, wymagających zwrócenia uwagi opiekuna i konsultacji z weterynarzem[2][3].
Dlaczego pies je swoje odchody?
Bezpośrednią przyczyną zjadania odchodów przez psa mogą być niedobory żywieniowe i zaburzenia trawienia. Pies, którego organizm nie przyswaja odpowiednich składników odżywczych, może szukać ich w niestrawionych resztkach obecnych w kale[1][3]. W odchodach często pozostają niestrawione białka, tłuszcze, enzymy trawienne oraz bakterie wspierające procesy pokarmowe, co czyni je atrakcyjnymi dla psa w przypadku deficytów w diecie lub zaburzeń pracy układu pokarmowego[1][4].
Zachowanie to może również wynikać z niedoborów witamin z grupy B, obecności pasożytów jelitowych, niewydolności trzustki lub zaburzeń mikroflory jelitowej (szczególnie po antybiotykoterapii)[2][3]. Skłonność do koprofagii bywa silniejsza u zwierząt, które doświadczyły głodu lub niedożywienia, a także gdy dieta jest uboga w składniki odżywcze[1][3].
Ważnym czynnikiem jest stres i środowisko życia psa. Kary za załatwianie się w domu, izolacja, chęć zwrócenia uwagi opiekuna lub naśladowanie innych zwierząt mogą prowadzić do rozwoju tego nawyku[3][4]. Często koprofagia występuje u szczeniąt, które poznają świat poprzez smak i zapach, co jest elementem zachowań rozwojowych[2].
Uwarunkowania ewolucyjne i instynktowne
Z perspektywy ewolucyjnej koprofagia u psów jest zachowaniem wykształconym w toku selekcji naturalnej[2][4]. U wilków oraz pierwotnych psowatych matki regularnie zjadały świeże odchody szczeniąt, dbając w ten sposób o czystość gniazda. Miało to wymiar ochronny – eliminowało zapachy, które mogłyby przyciągnąć drapieżniki, oraz stanowiło profilaktykę przeciw rozwojowi chorób pasożytniczych w najbliższym otoczeniu[2].
Psy domowe zachowały ten instynkt, szczególnie w odniesieniu do świeżych odchodów, najczęściej nie starszych niż dwa dni. W takim czasie obecność jaj pasożytów w kale jest jeszcze niska, co zmniejsza ryzyko infestacji[2].
Analiza mechanizmów i powiązań
Koprofagia jest wielowymiarowym zjawiskiem obejmującym zarówno czynniki zdrowotne, jak i behawioralne. Niedobory enzymów trawiennych, na przykład w przebiegu niewydolności trzustki, prowadzą do niepełnego trawienia pożywienia i poszukiwania przez psa ich dodatkowych źródeł w kale[1][3]. Podobnie dzieje się w przypadku zaburzeń mikroflory jelitowej – po kuracji antybiotykami pies może próbować przywrócić równowagę trawienną, sięgając po własne odchody[3].
Do kluczowych czynników sprzyjających koprofagii należą także: skład diety psa – zwłaszcza poziom białka, węglowodanów i błonnika, stan zdrowia przewodu pokarmowego, nauka poprzez naśladowanie innych psów oraz wpływ stresu i warunków życia[1][2][3][4]. Nadmierny stres może prowadzić do zachowań kompulsywnych, a poszukiwanie uwagi opiekuna dodatkowo wzmacnia utrwalanie nawyku. Specyficzną sytuacją są szczenięta, u których zachowanie to jest elementem rozwoju społecznego i zmysłowego[3][4].
Czy koprofagia powinna niepokoić?
W wielu przypadkach zjadanie odchodów przez psa nie jest powodem do natychmiastowego alarmu – szczególnie jeśli dotyczy to szczeniąt lub zwierząt w konkretnej fazie rozwoju. Jednak gdy zjawisko pojawia się nagle u dorosłego psa, utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu inne objawy zdrowotne (spadek masy ciała, biegunki, matowa sierść), konieczna jest konsultacja weterynaryjna[2][4].
Zjadanie odchodów może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, gdyż zwiększa ryzyko zakażenia pasożytami, bakteriami lub wirusami. Ponadto regularny brak odpowiednich składników w diecie lub nieprawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego wymagają diagnozy i leczenia[3]. Warto obserwować wszelkie nagłe zmiany w zachowaniu psa oraz skonsultować się ze specjalistą, aby wykluczyć przyczyny organiczne oraz zadbać o dobrostan zwierzęcia[1][3].
Jak postępować, gdy pies je swoje odchody?
Najistotniejsze jest zidentyfikowanie źródła problemu. W pierwszej kolejności warto przeanalizować dietę pod kątem wartości odżywczych i ewentualnych niedoborów witamin oraz enzymów[1][3]. Należy zadbać o regularne odrobaczanie i kontrolę zdrowia przewodu pokarmowego. Kluczowa jest również modyfikacja środowiska – zapewnienie zwierzęciu zajęć umysłowych, ruchu i ograniczenie sytuacji stresowych[3][4].
Zmiana metod wychowania, unikanie kar, które mogą potęgować stres oraz budowanie pozytywnej relacji z psem także pomagają ograniczyć koprofagię[3][4]. W trudniejszych przypadkach niezbędne bywa wsparcie behawiorysty lub weterynarza, który oceni stan zdrowia zwierzęcia, zleci ewentualne badania oraz zaproponuje terapię dostosowaną do przyczyny nawyku[2][3].
Podsumowanie
Koprofagia, czyli zjadanie odchodów przez psa, choć niekiedy jest normalną konsekwencją rozwoju lub instynktu, bywa również wyraźnym sygnałem zaburzeń zdrowotnych, niedoborów pokarmowych lub stresu. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem weterynarii w przypadku utrzymującego się lub nasilającego nawyku oraz zadbać o właściwe warunki życia i dietę czworonoga[1][2][3][4].
Źródła:
- [1] https://www.youtube.com/watch?v=qdTq6V0ebI0
- [2] https://www.josera.pl/poradnik/wiedza-o-psach/pies-je-kupy.html
- [3] https://www.zoocentrum24.pl/pl/blog/pomocy-moj-pies-zjada-odchody-1652877630.html
- [4] https://fera.pl/pies-zjada-odchody-sprawdz-jak-zwalczyc-to-niebezpieczne-zjawisko.html
Smart-Pet.pl to portal dla świadomych opiekunów zwierząt. Łączymy wiedzę, doświadczenie i pasję, tworząc przestrzeń, w której pielęgnacja, zdrowie i zachowanie pupili opisujemy bez banałów i uproszczeń.